Interpretacja indywidualna z dnia 8 maja 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.107.2024.2.MG

- Niepodleganie opodatkowaniu podatkiem VAT wycofania Nieruchomości do majątku prywatnego małżonka na podstawie ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku, - brak obowiązku dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego VAT od nabycia Nieruchomości po wycofaniu Nieruchomości do majątku prywatnego Małżonka na podstawie ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku, która to Nieruchomość zostanie wykorzystana na podstawie umowy użyczenia między małżonkami do prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem VAT.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 lutego 2024 r. wpłynął Pani wniosek z 8 lutego 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy:

‒niepodlegania opodatkowaniu podatkiem VAT wycofania Nieruchomości do majątku prywatnego małżonka na podstawie ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku,

‒braku obowiązku dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego VAT od nabycia Nieruchomości po wycofaniu Nieruchomości do majątku prywatnego Małżonka na podstawie ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku, która to Nieruchomość zostanie wykorzystana na podstawie umowy użyczenia między małżonkami do prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem VAT.

Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismami z 10 kwietnia 2024 r. (data wpływu 10 kwietnia 2024 r.) oraz z 11 kwietnia 2024 r. (według daty wpływu).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawczyni prowadzi jednoosobową działalność w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - prawo przedsiębiorców polegającą na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Wnioskodawczyni jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych podlegającym w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Wnioskodawczyni jest również zarejestrowana jako czynny podatnik VAT.

Małżonkowie, między którymi istniał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej (art. 31 § 1 KRiO Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 z późn. zm.), w grudniu 2018 nabyli do majątku wspólnego nieruchomość (lokal użytkowy) - dalej Nieruchomość. Nabycie Nieruchomości nastąpiło z zamiarem wykorzystania jej przez jednego z małżonków (Wnioskodawczynię) w ramach prowadzonej przez nią jednoosobowej pozarolniczej działalności gospodarczej - dalej Podatnik/Wnioskodawczyni. Przedmiotowa nieruchomość została wprowadzona do ewidencji środków trwałych przedsiębiorstwa Podatnika i podlegała amortyzacji podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych (zaliczanie do kosztów prowadzonej działalności w oparciu o art. 22 ust. 1 ustawy o PIT). Podatnik w trakcie wykorzystywania lokalu na cele prowadzonej działalności gospodarczej ujmował w kosztach uzyskania przychodów także stałe wydatki związane z bieżącą eksploatacją lokalu (np. media, podatek od nieruchomości), wydatki remontowe oraz inne związane z posiadaniem Nieruchomości w majątku swojego przedsiębiorstwa. Faktury kosztowe związane z Nieruchomością dokumentujące ww. wydatki na jej utrzymanie były i są wystawiane przez podmioty dostarczające dane usługi (np. dostawców mediów) na dane Podatnika widniejące w CEIDG. Ponadto, na gruncie rozliczeń podatku od towarów i usług, przy nabyciu ww. lokalu Podatnik prowadzący działalność, jako podatnik VAT czynny, odliczył kwotę podatku naliczonego (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT) wynikającego z faktury dokumentującej zakup Nieruchomości. Podatnik korzystał z tego prawa także w odniesieniu do wszystkich innych wydatków związanych z eksploatowaniem Nieruchomości. Lokal w ramach działalności Podatnika został wynajęty podmiotom trzecim, a aktywności te podlegały opodatkowaniu zarówno podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT), jak i podatkiem od towarów i usług (VAT) wyłącznie przez jednego z małżonków (Podatnika) na zasadach rozliczeń właściwych dla prowadzonej przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej.

W grudniu 2023 r. Małżonkowie spisali umowę rozdzielności z częściowym podziałem majątku, wskutek czego Nieruchomość została przeniesiona do majątku męża. Od tej pory Nieruchomość nie stanowi już wspólności majątkowej, natomiast w całości stanowi nieruchomość męża. Po wycofaniu Nieruchomości do majątku męża Wnioskodawczyni nadal wykorzystuje Nieruchomość w jednoosobowej działalności gospodarczej poprzez spisanie nieodpłatnej umowy użyczenia między Wnioskodawczynią a Właścicielem Nieruchomości, Mężem. Po wycofaniu Nieruchomości do majątku męża Podatnik na podstawie umowy użyczenia między Wnioskodawczynią a Mężem dalej będzie wynajmował Nieruchomość podmiotom trzecim oraz ponosił koszty związane z utrzymaniem nieruchomości, takie jak: opłata za użytkowanie wieczyste, ubezpieczenie nieruchomości, podatek od nieruchomości, koszty bieżących napraw nieruchomości.

Nieruchomość będąca przedmiotem wniosku została oddana do użytkowania po raz pierwszy, w dacie zakupu w grudniu 2018. Od momentu zakupu Nieruchomości do dnia ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku między małżonkami upłynęły co najmniej dwa lata. Wartość początkowa nieruchomości przekraczała 15.000 zł. Wnioskodawczyni nie poniosła wydatków na ulepszenie lokalu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym o wartości przekraczającej 30% jego wartości początkowej, od których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Wątpliwości Wnioskodawczyni budzi czy w związku z zawarciem rozdzielności z częściowym podziałem majątku a wskutek przeniesienia Nieruchomości do majątku Małżonka stanowi czynność podlegającą opodatkowaniem podatkiem VAT, czy zaistniała sytuacja zobowiązuje Wnioskodawczynię do dokonania korekty VAT naliczonego oraz czy po wycofaniu nieruchomości do majątku prywatnego męża i wykorzystywanie nieruchomości przez Wnioskodawczynię w jednoosobowej działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, jeżeli zawarto umowę nieodpłatnego użyczenia.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani:

Wnioskodawczyni przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z nabyciem Nieruchomości, zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Wnioskodawczyni spełniła warunki do ww. prawa:

‒nieruchomość była przeznaczona do wykonywania czynności opodatkowanych VAT,

‒otrzymała fakturę dokumentującą nabycie nieruchomości (zawierającą VAT),

‒u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy z tytułu dostawy nieruchomości, czyli nastąpiło przeniesienie prawa do rozporządzania tą nieruchomością jak właściciel.

W 2023 r. Wnioskodawczyni wraz z mężem dokonała częściowego podziału majątku wspólnego. Podział obejmował kilka składników w tym m.in. lokal wykorzystywany w działalności Wnioskodawczyni, którego zapytanie objęte jest przedmiotowym wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej. Podział majątku nie nastąpił bez spłat. Mąż zobowiązany jest do dokonania spłaty Wnioskodawczyni w ratach (pierwsza rata uiszczona została w 2023 r., kolejne podzielono w dwóch częściach na 2024 r.).

Własność Nieruchomości w wyniku podziału majątku przypadła mężowi w wyniku wzajemnych rozliczeń związanych z częściowym podziałem majątku oraz na podstawie wspólnych ustaleń. Wnioskodawczyni nie zdecydowała się na przejęcie nieruchomości do majątku osobistego ze względu na brak możliwości finansowej na spłatę męża z tytułu podziału majątku, tym samym nieruchomość została zgodnie z ustaleniami przekazana mężowi. Umowa użyczenie została spisana z powodu preferencji biznesowych męża a także brakiem możliwości zajęcia się ową nieruchomością.

Pytania

1.Czy w opisanym zdarzeniu wycofanie Nieruchomości do majątku prywatnego małżonka na podstawie ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT?

2.Czy w opisanym zdarzeniu po wycofaniu Nieruchomości do majątku prywatnego Małżonka na podstawie ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku, która to zostanie wykorzystana na podstawie umowy użyczenia między małżonkami do prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem VAT spowoduje u Wnioskodawczyni zobowiązanie do korekty podatku naliczonego VAT od nabycia Nieruchomości?

Pani stanowisko w sprawie

Ad. 1)

Zdaniem Wnioskodawczyni, wycofanie do majątku prywatnego męża Nieruchomości nie będzie stanowić czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

W analizowanej sprawie należy wziąć pod uwagę przepisy dotyczące ustanowienia rozdzielności majątkowej: Artykuł 52 § 1 i § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: § 1. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. § 2. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Z opisanego stanu faktycznego wynika, że Nieruchomość była wykorzystywana przez Wnioskodawczynię (tj. Podatnika) - w ramach działalności gospodarczej. Zatem Podatnik w oparciu o składniki majątku wspólnego posiadał odrębne przedsiębiorstwo (odrębną własność ekonomiczną), natomiast jako małżeństwo współwłasność łączną. Czyli Podatnik, prowadząc swoje przedsiębiorstwo w oparciu o część składników majątku wspólnego, miał nad tym majątkiem kontrolę ekonomiczną. Mimo faktu, że Podatnik prowadził działalność gospodarczą w oparciu o część majątku wspólnego, to w sensie ekonomicznym to Wnioskodawczyni była właścicielem tej części majątku wspólnego. Zatem pomimo zakupu składników majątku wykorzystywanego w ramach istniejącej małżeńskiej wspólnoty majątkowej, składniki te były przeznaczone i wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej Podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

W analizowanej sprawie wymaga wyjaśnienia, czy przekazanie mężowi Wnioskodawczyni własności Nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju.

Art. 7 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że przez dostawę towarów rozumienie się przeniesienie prawa do rozporządzenia towarami jak właściciel.

Z kolei art. 7 ust. 2 cytowanej ustawy, rozszerza zakres pojęcia odpłatnej dostawy towarów również na przypadki nieodpłatnych transakcji wskazując, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności: 1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, 2) wszelkie inne darowizny - jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

W celu weryfikacji, czy przeniesienie Nieruchomości wykorzystywanych w ramach prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej do majątku odrębnego Męża będzie opodatkowane VAT, w pierwszej kolejności należy ustalić, czy w wyniku takiej umowy dojdzie do przeniesienia prawa do rozporządzenia towarami jak właściciel na męża, a jeżeli tak, to czy taka transakcja będzie miała charakter odpłatny. Przez przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel należy rozumieć przeniesienie władztwa nad daną rzeczą w sensie ekonomicznym. Obecnie, z ekonomicznego punktu widzenia, podmiotem posiadającym prawo do rozporządzania Nieruchomościami wykorzystywanymi w prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej jest właśnie Wnioskodawczyni, na podstawie umowy użyczenia. To Wnioskodawczyni decyduje o bieżącym sposobie wykorzystania nieruchomości, przeznaczeniu, wykorzystaniu, czy ich wynajmie, etc. To Wnioskodawczyni zawiera umowy najmu z najemcami, otrzymuje wynagrodzenie na konto przypisane do prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej. Małżonek nie ma w istocie żadnego wpływu na zakres i sposób wykorzystywania ww. Nieruchomości, w szczególności nie ma wpływu na to, komu, na jaki okres i za jakim wynagrodzeniem Wnioskodawca wynajmie Nieruchomości, czy i jeżeli tak to jakie kary umowne będą obowiązywały potencjalnego najemcę w przypadku zawarcia umowy najmu. Ogranicza się tylko do zawartej umowy użyczenia, natomiast wszelkie dalsze decyzje wynajmu z działalności gospodarczej podejmuje Wnioskodawczyni. Powyższe oznacza, że z ekonomicznego punktu widzenia to Wnioskodawczyni, a nie jej małżonek może dysponować Nieruchomościami jak właściciel, na podstawie zawartej umowy. Wobec powyższego, w analizowanym zdarzeniu należy przyjąć analogiczne wnioski - irrelewantne z perspektywy art. 7 ust. 1 ustawy o VAT jest to, kto w sensie prawnym jest właścicielem nieruchomości, lecz liczy się to, kto tą nieruchomością faktycznie włada. Stan faktyczny, a nie prawny ma decydujące znaczenie na gruncie przepisów ustawy o VAT jest instytucja tzw. przewłaszczenia na zabezpieczenie, w której na gruncie przepisów prawa cywilnego dochodzi do przeniesienia własności, tj. nieruchomości, lecz w rzeczywistości „nowy właściciel” (w sensie prawnym małżonek) nie dysponuje nieruchomością, gdyż dysponuje i włada nią cały czas „stary właściciel” (Wnioskodawczyni na podstawie umowy użyczenia) - zatem na gruncie ustawy o VAT nie dochodzi do dostawy towarów. W ww. okolicznościach dostawa towarów ma miejsce dopiero, gdy spełnią się warunki, od których uzależnione jest przeniesienie rzeczywistego władztwa nad nieruchomością na rzecz „nowego właściciela” - dopiero wówczas ma miejsce przeniesienie prawa do rozporządzenia towarami jak właściciel w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT i ma miejsce dostawa towarów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Z punktu widzenia opodatkowania czynności podatkiem od towarów i usług istotne jest nie tyle przeniesienie prawa własności, lecz przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. W unormowaniu tym chodzi zatem o aspekt faktyczny sprowadzający się do przekazania faktycznej możliwości dysponowania towarem, a nie rozporządzania nim w sensie prawnym. Przez dostawę towarów w VAT rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W odniesieniu do czynności wycofania Nieruchomości z obecnie prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej, przekazanie jej do majątku prywatnego męża, następnie poprzez spisanie umowy użyczenia, na podstawie której Wnioskodawczyni nadal będzie wynajmowała w prowadzonej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem VAT, nie będzie miał zastosowania art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy, bowiem nie nastąpi tutaj dostawa towaru na Męża cele osobiste. Co za tym idzie, czynność wycofania tej części Nieruchomości nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zatem, w odniesieniu do czynności wycofania Nieruchomości działalności, którą następnie Wnioskodawczyni będzie nieodpłatnie użyczała od męża oraz wykorzystywała w prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem VAT - czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż Nieruchomość będzie w dalszym ciągu służyła do czynności opodatkowanych podatkiem VAT.

Ad. 2)

Zdaniem Wnioskodawczyni wycofanie do majątku prywatnego męża Nieruchomości nie będzie rodziło konieczności korekty podatku VAT naliczonego od zakupu, gdyż Nieruchomość nadal będzie wykorzystywana na cele działalności gospodarczej (najmu prowadzonego przez Wnioskodawczynię z jednoosobowej działalności gospodarczej).

W przypadku zmiany wykorzystywania nieruchomości z czynności opodatkowanych na czynności zwolnione lub nieopodatkowane, podatnik obowiązany jest dokonać tzw. korekty - jeżeli przy nabyciu takiej nieruchomości lub jej wybudowaniu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego w całości lub części.

Okres korekty - zgodnie z art. 91 ust. 2 ustawy o VAT – w stosunku do nieruchomości wynosi 10 lat.

Zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy: Po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1, jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego zgodnie z art. 90 ust. 2-10a, z uwzględnieniem proporcji obliczonej w sposób określony w art. 90 ust. 2-6, 10 lub 10a lub przepisach wydanych na podstawie art. 90 ust. 11 i 12, dla zakończonego roku podatkowego.

W myśl art. 91 ust. 2 ustawy: W przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15.000 zł, korekty, o której mowa w ust. 1, podatnik dokonuje w ciągu 5 kolejnych lat, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów – w ciągu 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Roczna korekta w przypadku, o którym mowa w zdaniu pierwszym, dotyczy jednej piątej, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów - jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu.

W przypadku środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 15.000 zł, przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, z tym że korekty dokonuje się po zakończeniu roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Zgodnie z art. 91 ust. 7 ustawy: Przepisy ust. 1-6 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi.

Zdaniem Wnioskodawczyni opisane zdarzenie przedstawia, że Nieruchomość będzie nadal wykorzystywana do czynności opodatkowanych.

Zgodnie z art. 710 ustawy - Kodeks cywilny: Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Odnośnie umowy użyczenia, należy wskazać, że istotnymi cechami takiej umowy są dwa elementy: oddanie rzeczy do używania na pewien czas oraz nieodpłatność. Zatem umowa użyczenia jest z natury umową nieodpłatną. Umowa użyczenia nie przenosi własności rzeczy. Powyższe oznacza, że oddanie do bezpłatnego używania na podstawie umowy użyczenia jest nieodpłatnym świadczeniem usług. W konsekwencji skoro Nieruchomość nadal będzie przez Wnioskodawczynię wykorzystywana do czynności opodatkowanych, to tym samym nie nastąpi w tym przypadku zmiana przeznaczenia Nieruchomości, a tylko taka sytuacja rodzi obowiązek dokonania korekty.

Zatem, zdaniem Wnioskodawczyni, w omawianej sprawie wycofanie z działalności Nieruchomości, nie spowoduje obowiązku korekty podatku naliczonego, o którym mowa w art. 91 ustawy, który został odliczony w związku z nabyciem Nieruchomości.

W ocenie Podatnika zmiana okoliczności współwłasności małżeńskiej nie ma wpływu na sposób wykorzystania przez Podatnika Nieruchomości. W dalszym ciągu będzie ona bowiem wykorzystywana wyłącznie na cele działalności opodatkowanej na podstawie nieodpłatnej umowy użyczenia. Nie dojdzie do zmiany jej przeznaczenia, ani sposobu jej wykorzystania. Nieruchomość nie będzie wykorzystywana ani do czynności zwolnionych od opodatkowania, ani do czynności związanych z prywatną sferą Podatnika.

Mając na uwadze powyższe Podatnik nie jest zobowiązany do korekty podatku naliczonego związanego z nabyciem Nieruchomości, który został rozliczony na zasadach z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570), zwanej dalej ustawą:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Dostawa towarów mieści się w definicji sprzedaży określonej w art. 2 pkt 22 ustawy. Zgodnie z tym przepisem:

Ustawa o podatku od towarów i usług posługuje się w odniesieniu do dostawy towarów sformułowaniem „przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel” (art. 7 ust. 1 ustawy), a towarami w świetle tej ustawy – co do zasady – są rzeczy oraz ich części (art. 2 pkt 6 ustawy).

Takie zdefiniowanie konstytutywnego aspektu dostawy towarów, odwołując się do ekonomicznego władztwa nad rzeczą sprawia, że przedmiotem opodatkowania może być nie tylko sprzedaż czy zamiana rzeczy jako fizycznie wyodrębnionych dóbr materialnych, ale również inne transakcje wywierające, z ekonomicznego punktu widzenia, podobne skutki.

Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”, określił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88. W orzeczeniu tym stwierdził, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy tak jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu, odnosząc się do dostawy towarów, Trybunał posłużył się terminem przeniesienia „własności w sensie ekonomicznym”, podkreślając tym samym uniezależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym elementem jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią.

Innymi słowy pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”. Idąc dalej należy wskazać, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów” nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy.

Należy więc uznać, że dostawa towarów powinna podlegać ocenie przede wszystkim z punktu widzenia swoich aspektów ekonomicznych, mniejsze zaś znaczenie mają jej skutki o charakterze cywilnoprawnym, występujące na gruncie prawa cywilnego.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jedynie wówczas, gdy czynności te są wykonywane odpłatnie.

Nie każda jednak czynność, która stanowi dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Określona czynność będzie opodatkowana VAT, jeśli zostanie wykonana przez podatnika, a więc osobę prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy:

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

W świetle powyższego stwierdzić należy, że każdy kto dokonuje czynności dla celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, powinien być uznany, co do zasady, za podatnika podatku od towarów i usług.

Należy wyjaśnić, że prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielnie kilku osobom. Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610). Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się – jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji – przepisy odnoszące się do własności.

Zgodnie z art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego:

Natomiast, ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm.).

W świetle art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

W myśl art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Stosownie do art. 36 § 1 oraz § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Jak stanowi art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

Ponadto w myśl art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Powołane wyżej przepisy art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy nie definiują małżonków jako odrębnej kategorii podatników. Tym samym na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług małżonkowie nie są uznawani za jeden podmiot podatkowy. Podatnikiem podatku od towarów i usług jest ten z małżonków, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu. Co więcej autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość takiej interpretacji jego przepisów, która zakładałaby, że wspólność majątkowa istniejąca między małżonkami na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ma wpływ na zakres ich praw i obowiązków jako podatników podatku od towarów i usług.

Z opisu sprawy wynika, że prowadzi Pani jednoosobową działalność w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - prawo przedsiębiorców polegającą na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Jest Pani zarejestrowana jako czynny podatnik VAT. W grudniu 2018 nabyła Pani wraz z małżonkiem do majątku wspólnego nieruchomość (lokal użytkowy). Nabycie Nieruchomości nastąpiło z zamiarem wykorzystania jej przez jednego z małżonków (Wnioskodawczynię) w ramach prowadzonej przez nią jednoosobowej pozarolniczej działalności gospodarczej. Przedmiotowa nieruchomość została wprowadzona do ewidencji środków trwałych Pani przedsiębiorstwa i podlegała amortyzacji podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych. Ponadto, przy nabyciu ww. lokalu odliczyła Pani kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej zakup Nieruchomości. Lokal w ramach Pani działalności został wynajęty podmiotom trzecim, a aktywności te podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie przez Panią. W 2023 r. Wnioskodawczyni wraz z mężem dokonała częściowego podziału majątku wspólnego. Podział obejmował kilka składników w tym m.in. lokal wykorzystywany w działalności Wnioskodawczyni. Podział majątku nie nastąpił bez spłat. Mąż zobowiązany jest do dokonania spłaty Wnioskodawczyni. Po wycofaniu Nieruchomości do majątku męża Wnioskodawczyni nadal wykorzystuje Nieruchomość w jednoosobowej działalności gospodarczej poprzez spisanie nieodpłatnej umowy użyczenia między Wnioskodawczynią a Właścicielem Nieruchomości - Mężem. Umowa użyczenie została spisana z powodu preferencji biznesowych męża a także brakiem możliwości zajęcia się ową nieruchomością.

Zatem zakupiony lokal użytkowy, był nabyty wyłącznie w ramach Pani działalności gospodarczej (jako jednego z małżonków) w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Tym samym, z tytułu przekazania lokalu użytkowego do majątku małżonka, działała Pani jako podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

Jednocześnie z przedstawionego opisu sprawy wynika, że podział majątku nie nastąpił bez spłat, bowiem Pani mąż zobowiązany jest do dokonania spłaty na Pani rzecz. Zatem przeniesienie na wyłączną własność Pani małżonka przedmiotowej nieruchomości w wyniku podziału wspólnego majątku zostało zrealizowane odpłatnie, otrzymała Pani z tego tytułu wynagrodzenia w postaci spłaty.

Zauważenia wymaga, że okoliczność, iż nadal Pani wykorzystuje Nieruchomość w jednoosobowej działalności gospodarczej poprzez spisanie nieodpłatnej umowy użyczenia między Panią a Właścicielem Nieruchomości pozostaje bez wpływu na ocenę transakcji zbycia Nieruchomości (wycofania Nieruchomości do majątku prywatnego małżonka na podstawie ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku). Należy bowiem mieć na względzie, że po wycofaniu Nieruchomości do majątku małżonka nabył on prawo dysponowania przedmiotową Nieruchomością. Zatem miał on prawo do podjęcia decyzji czy przedmiotową Nieruchomość w ogóle udostępni, a jeśli tak to komu i na jakiej podstawie. Tym samym fakt, że Pani małżonek zdecydował się na udostępnienie Nieruchomości, na podstawie nieodpłatnej umowy użyczenia, na Pani rzecz, w celu dalszego wykorzystywania jej w prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej nie może przesądzać o charakterze transakcji.

Podsumowując, w okolicznościach niniejszej sprawy wycofanie Nieruchomości do majątku prywatnego małżonka na podstawie ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku, z ustanowieniem spłaty na Pani rzecz, stanowiło dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Tym samym Pani stanowisko w zakresie pytania oznaczonego nr 1 uznałem za nieprawidłowe.

Odnosząc się natomiast do kwestii obowiązku dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego od nabycia Nieruchomości po wycofaniu Nieruchomości do majątku prywatnego Małżonka na podstawie ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku należy wskazać, że w myśl art. 86 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy:

Zasady dotyczące sposobu i terminu dokonywania korekt podatku naliczonego zostały określone w art. 91 ustawy.

Zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy:

W myśl art. 91 ust. 2 ustawy:

Przepis art. 91 ust. 3 ustawy stanowi, że:

Stosownie do art. 91 ust. 4 ustawy:

Według art. 91 ust. 5 ustawy:

Na podstawie art. 91 ust. 6 ustawy:

Jak stanowi art. 91 ust. 7 ustawy:

Zgodnie z art. 91 ust. 7a ustawy:

W myśl art. 91 ust. 7b ustawy:

Stosownie do art. 91 ust. 7c ustawy:

Przepis art. 91 ust. 7d ustawy stanowi, że:

Na podstawie art. 91 ust. 8 ustawy:

Podatnik jest zobowiązany, dokonać korekty podatku naliczonego w sytuacji, gdy zmienia się przeznaczenie środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych nabywcy (np. ze związanych z czynnościami niedającymi prawa do odliczenia na związane z czynnościami opodatkowanymi lub na odwrót, lub podatnik dokonał odliczenia podatku naliczonego w wyższej lub niższej wartości niż wyliczona na dany rok).

Ponadto, przepis art. 91 ust. 5 ustawy, wprowadza szczególny przypadek dokonywania korekt w sytuacji, gdy podatnik w okresie trwania korekty cząstkowej – tj. w okresie 10 lat w przypadku nieruchomości – zbywa dany środek trwały.

W takich sytuacjach – zbycia środków trwałych – przyjmuje się fikcję prawną, że zbyte składniki majątku służą nadal działalności opodatkowanej lub nadal działalności zwolnionej, aż do końca okresu korekty. Korekty za wszystkie pozostałe okresy dokonuje się w deklaracji za miesiąc, w którym dokonano sprzedaży.

Jeśli transakcja zbycia środka trwałego została opodatkowana, wówczas przyjmuje się, że przez cały pozostały do korekty okres towar ten bądź usługa służy w całości transakcjom dającym prawo do odliczenia. Natomiast jeśli sprzedaż była zwolniona lub nie podlegała opodatkowaniu, wówczas przyjmuje się, że zbywany środek trwały służy czynnościom niedającym prawa do odliczenia.

W celu dokonania oceny czy ma Pani obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego od nabycia Nieruchomości po wycofaniu Nieruchomości do majątku prywatnego Małżonka na podstawie ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku należy przeanalizować, czy sprzedaż przez Panią przedmiotowej Nieruchomości (przekazanie Nieruchomości do majątku Pani męża za odpłatnością) korzystała ze zwolnienia od podatku, czy była opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

W art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, ustawodawca przewidział zwolnienie od podatku VAT dla dostawy budynków, budowli lub ich części spełniających określone w tym przepisie warunki.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy:

Z powyższego przepisu wynika, że dostawa budynków, budowli lub ich części jest – co do zasady – zwolniona od podatku od towarów i usług. Wyjątek stanowi dostawa w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz jeżeli pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.

Zatem, dla ustalenia zasad opodatkowania dostawy budynków, budowli lub ich części istotnym jest ustalenie, kiedy nastąpiło pierwsze zasiedlenie i jaki upłynął okres od tego momentu.

W myśl art. 2 pkt 14 ustawy:

W przypadku, gdy po wybudowaniu budynek lub jego część jest wykorzystywany, w tym używany na potrzeby własnej działalności, okoliczność ta powoduje, że ma już miejsce pierwsze zasiedlenie tego obiektu.

W przypadku nieruchomości niespełniających przesłanek do zwolnienia od podatku na podstawie powołanego wyżej przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, ustawodawca umożliwia podatnikom – po spełnieniu określonych warunków – skorzystanie ze zwolnienia wskazanego w pkt 10a tego przepisu.

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy:

Prawo do zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy, przysługuje wówczas, gdy w stosunku do obiektów, będących przedmiotem sprzedaży, nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego oraz dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ulepszenie tych obiektów, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Zatem jeżeli dostawa budynków, budowli lub ich części korzysta ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, wówczas badanie przesłanek wynikających z przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10a stanie się bezzasadne.

Jeżeli nie zostały spełnione przesłanki zastosowania zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 i 10a ustawy, przeanalizowania wymaga możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku w oparciu o wyżej cytowany przepis art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy.

Analiza przepisów regulujących wyżej wskazane prawo do zwolnienia od podatku dostawy budynków, budowli lub ich części, prowadzi do konkluzji, że w odniesieniu do tych towarów może wystąpić jedna z kilku podstaw do zastosowania zwolnienia od tego podatku. Istotne jest wobec tego każdorazowe kompleksowe zbadanie okoliczności towarzyszących dostawie ww. obiektów. Stosowanie zwolnień od podatku ma charakter wyjątkowy i nie podlega ani wykładni rozszerzającej, ani zawężającej, natomiast możliwość wychodzenia poza wykładnię literalną jest niedopuszczalna. W efekcie podatnik uprawniony jest do zastosowania ww. preferencji, gdy charakter świadczonych przez niego czynności, w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości, wyczerpuje znamiona ujęte w treści przepisu statuującego jego prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

W celu ustalenia, czy w odniesieniu do sprzedaży przez Panią Nieruchomości – lokalu użytkowego zastosowanie znajdzie zwolnienie od podatku od towarów i usług, czy opodatkowanie podatkiem VAT, należy określić, czy doszło do pierwszego zasiedlenia lokalu i jaki czas upłynął od tego momentu.

Z opisu sprawy wynika, że Nieruchomość będąca przedmiotem wniosku została oddana do użytkowania po raz pierwszy, w dacie zakupu w grudniu 2018. Od momentu zakupu Nieruchomości do dnia ustanowienia rozdzielności z częściowym podziałem majątku między małżonkami upłynęły co najmniej dwa lata. Wartość początkowa nieruchomości przekraczała 15.000 zł. Wnioskodawczyni nie poniosła wydatków na ulepszenie lokalu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym o wartości przekraczającej 30% jego wartości początkowej, od których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Zatem, sprzedaż przez Panią przedmiotowej Nieruchomości (przekazanie Nieruchomości do majątku Pani męża za odpłatnością) korzystała ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy. Powyższe wynika z faktu, że w analizowanej sprawie w stosunku do lokalu użytkowego doszło do pierwszego zasiedlenia i od tego momentu do chwili jego sprzedaży upłynął okres dłuższy niż 2 lata. Ponadto nie ponosiła Pani wydatków na ulepszenie lokalu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym o wartości przekraczającej 30% jego wartości początkowej, od których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

W niniejszej sprawie, w związku ze sprzedażą przez Panią przedmiotowej nieruchomości (przekazaniem Nieruchomości do majątku Pani Małżonka za odpłatnością), zmieniło się przeznaczenie Nieruchomości. Jak wynika z okoliczności sprawy, Nieruchomość – lokal użytkowy był wykorzystywany przez Panią do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Natomiast w związku ze sprzedażą Nieruchomości (przekazaniem Nieruchomości do majątku Pani Małżonka za odpłatnością), która - jak wyżej wskazano - stanowiła czynność zwolnioną od podatku,  nastąpiła zmiana przeznaczenia ww. Nieruchomości, tj. do czynności zwolnionych od podatku od towarów i usług.

W odniesieniu do Nieruchomości nie zakończył się 10-letni okres korekty, o której mowa w art. 91 ust. 2 ustawy. Jak wynika z wyżej przytoczonych przepisów ustawy okres korekty podatku naliczonego wynosi – zgodnie z art. 91 ust. 2 ustawy – 10 kolejnych lat licząc od roku, w którym przedmiotowa Nieruchomość została oddana do użytkowania, natomiast roczna korekta dotyczy jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy jej nabyciu lub wytworzeniu.

Zatem z uwagi na fakt, że wycofanie Nieruchomości z majątku Pani przedsiębiorstwa nastąpiło w 2023 r. i w odniesieniu do Nieruchomości, na moment wycofania, nie zakończył się 10-letni okres korekty, o której mowa w art. 91 ust. 2 ustawy oraz w analizowanej sprawie doszło do zmiany przeznaczenia Nieruchomości (z wykorzystywania przez Panią Nieruchomości do czynności opodatkowanych na wykorzystywanie przez Panią Nieruchomości do czynności zwolnionej od podatku) powstał po stronie Pani przedsiębiorstwa obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego z tytułu zakupu Nieruchomości, na podstawie art. 91 ustawy.

Wobec powyższego Pani stanowisko w zakresie pytania oznaczonego nr 2 uznałem za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli sytuacja Pani będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pani do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

‒Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm., dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).